Laerta Tani zgjohet çdo mëngjes me vështrimin që tretet mbi lumin Vjosa, në gjarpërimin e tij madhështor nëpër grykën e gjelbërt të Këlcyrës. Për qytezën jugore të Shqipërisë, me një numër popullësie prej 4400 banorësh, Vjosa përbën jo vetëm një pasuri që mund të shfrytëzohet, por shtron përpara tyre edhe përgjegjësinë për t’u kujdesur për lumin. ‘’Unë dua që të rinjtë e Këcyrës ta shikojnë Vjosën me sytë e dashurisë, jo vetëm të nevojës” shprehet mësuesja e histori – gjeografisë, në shkollën 9 vjeçare “3 dëshmorët”.
Me dashurinë e dyfishtë për profesionin dhe Vjosën, Laerta i njeh nxënësit e saj me veçoritë e lumit të fundit të egër të Europës, herë përmes aktiviteteve në klasë, e shpeshherë në ekspeditat buzë lumit. “Ata duhet të njihen me burimin kryesor, me degët, florën dhe faunën, atë që e dëmton lumin, me përgjegjësine për ruajtjen e tij, dhe po ashtu për politikat e ndryshme që duhet të ndiqen nga pushteti vendor apo ai qendror” – shprehet mësuesja nga Këlcyra
Sipas saj ka ardhur koha që aktivitetet e vogla që realizohen me iniciativën e saj personale apo me ndihmën e shoqatave mjedisore, të kthehen në politika të mirëfillta që i shërbejnë ruajtjes së mjedisit në një kohë afatgjatë. “Mendoj se duhet të ketë një program të posaçëm për edukimin mjedisor, të paktën për ne që jetojmë pranë pasurive natyrore si Vjosa, kërkohen politika informuese për fëmijët” – shprehet mesuese Laerta, e cila shton se “kjo politikë duhet të ndiqet për shkollat 9 vjeçare dhe gjimnaz, në mënyrë që të rinjtë të eksplorojnë çeshtjet e mjedisit, dhe të ndikojnë më vonë në vendimarrje”.
Në vitin 2022 Ministria e Mjedisit në bashkëpunim me Agjencinë Kombëtare e Zonave të Mbrojtura nisi një program mbi “Edukimin mjedisor” në shkolla për ndërgjegjësimin dhe edukimin e brezave të rinj. Megjithatë ekspertët thonë se kërkohet një ndërhyrje e plotë në kurrikulat mësimore, duke ndjekur ato më bashkëkohoret.
“Edukimi mjedisor tek fëmijët është kyç, sepse kështu ata ndërgjegjësohen mbi rëndësinë e biodiversitetit, ruajtjen dhe mbrojtjen e mjedisit, për rreziqet që i kanosën, dhe nesër, kur ata mund të jenë vendimmarrësit, do të marrin vendime të drejta për thesaret natyrore të vendit” – shprehet Besjana Guri, nga organizata mjedisore Eco Albania, që ka udhëhequr fushatën për mbrojtjen e Vjosës në Shqipëri dhe programet e edukimit mjedisor pranë organizatës.
Prej vitit 2018 ata kanë punuar mbi një kurrikul e cila përmban eksperimente dhe lojra për nxënësit e shkollave “9 vjeçare”, dhe është zbatuar gjerësisht gjatë vitit të kaluar. “Kjo kurrikul e cila është miratuar nga Ministria e Arsimit është zbatuar në rreth 50 shkolla, kryesisht ato të zonave rurale apo të mbrojtura” – shton më tej ekspertja Guri. “Kurioziteti dhe dëshira për të mësuar është tepër i madh tek fëmijët, por kjo përpjekje duhet të shtrihet në të gjitha shkollat e vendit” – shton më tej Guri.
Fundime Miri, e cila punon prej 20 vitesh si pedagoge dhe kërkuese shkencore në Fakultetin e Shkencave Natyrore në Universitetin e Tiranës, e quan edukimin mjedisor një hap të rëndësishëm në formimin e brezave të ardhshëm. “Studentët e shkencave natyrore kanë një lidhje të veçantë me mjedisin dhe e zhvillojnë atë në formën e kërkimeve shkencore, megjithatë kjo duhet të nisë shumë më herët”- shprehet pedagogia.
Sipas saj detyra e studentëve dhe kërkuesve shkencorë është që të sjellin të dhëna dhe të ndërtojnë programe afatgjata për mbrojtjen e mjedisit, siç ndodhi me rastin e Vjosës. “Gjetjet shkencore në lumin e Vjosës janë paraqitur dhe diskutuar në disa aktivitete shkencore brenda dhe jashtë vendit, të cilat nuk i shërbejnë vetëm Shqipërisë, por shkencës në tërësi” – shprehet Fundimja.
Ndaj, sipas shkencëtares, kërkohet një bashkëpunim i ngushtë mes qeverisë dhe kërkuesve shkencorë për të hartuar politikat e duhura për të ruajtur botën e gjallë, ekosistemet e rralla si Vjosa, dhe për të rritur ndërgjegjësimin ndaj mjedisit në tërësi.
